پزشک خانواده

با استفاده از مثلث کارپمن به عنوان راهنما می‌توان روند بهبود پویایی‌های یک رابطه فریبنده و کنترل‌گر را تسهیل بخشید.

آیا می‌دانید مثلث کارپمن چیست؟ آشنا نبودن با مثلث کارپمن شما را درگیر یک رابطه ناسالم و فریبنده می‌کند. هر یک از زاویه‌های این مثلث نمایان‌گر یکی از نقش‌‌هایی است که فرد می‌تواند در یک رابطه ناکارآمد داشته باشد. یک زاویه نمایانگر نقش قربانی (لطفاً به من کمک کنید)، زاویه دیگر نمایانگر نقش نجات‌دهنده (کنترل‌‌گر یا کسی که مسئولیت احساسات و انتخاب‌های فرد دیگر را به عهده می‌گیرد) و زاویه سوم متعلق به نقش آزاردهنده (زورگو، مافوق) است.

معمولاً قربانی طرف مقابل را به یک نجات‌دهنده تبدیل می‌کند. درصورتی‌که فرد قربانی نقش خود را به خوبی ایفا نکند فرد مقابل به آزاردهنده تغییر نقش می‌دهد. این تغییر نقش در واقع یک ابزار برای رسیدن به هدف است. این نقش‌ها بیشتر در خانواده‌های دارای یک فرد مبتلا به اعتیاد یا سوء مصرف مواد به چشم می‌خورند.  

در ادامه به بررسی این که چگونه از مثلث کارپمن خارج شویم می‌پردازیم. با استفاده از این دستورالعمل‌ها و همچنین شرکت در تست‌ مثلث کارپمن می‌توان از ایجاد تعاملات ناسالم با دیگران جلوگیری کرد.

1. الگو تکرارشونده خود را پیدا کنید. همانند یک ناظر رفتار خود را بررسی کنید. احتمالاً به یکی از این دو حالت برخورد می‌کنید؛ یا بر روی رفتار فرد مقابل تأثیر می‌گذارید یا از رفتار فرد مقابل تأثیر می‌پذیرید. برای تغییر الگو رفتاری خود باید ابتدا آن را شناسایی کنید. سپس هنگام بروز چنین رفتاری آن را تغییر دهید. کافیست تنها برخلاف رفتار همیشگی خود رفتار کنید.

2. تحت هیچ شرایطی حالت دفاعی به خود نگیرید. بی‌طرفانه برخورد کنید. حتی اگر احساس می‌کنید که حق با شماست (به ویژه زمانی‌که مطمئن نیستید). براساس چنین ذهنیتی رفتار نکنید. واکنش نشان ندهید، احساساتی نشوید و کاملاً عادی برخورد کنید. با گفتن جملات و عبارت‌هایی همچون "شاید حق با تو باشه."، "با این وجود."، "جالبه."، "اینم میتونه باشه."بحث پیش آمده را به اتمام برسانید. به خاطر داشته باشید که نباید تحت تأثیر قرار بگیرید یا احساساتی شوید.

3. اگر نقش قربانی را ایفا می‌کنید، یادبگیرید که مسئولیت زندگی خود را به عهده بگیرید و دیگران را مقصر اشتباهات زندگی خود ندانید. حتی اگر واقعا‌ً قربانی هستید اجازه ندهید که حس ناتوانی بر شما غلبه کند. به خاطر داشته باشید که در هر شرایطی شما قادر به مراقبت از خود هستید. انرژی خود را به تقویت اراده اختصاص دهید و به حس قربانی بودن بها ندهید. این باور را در خود ایجاد کنید که می‌توانید مشکلات را بدون کمک دیگران از سر بگذرانید. این باور به ایجاد قدرت شخصی کمک می‌کند.

4. اگر احساس می‌کنید مسئولیت‌های زیادی به شما واگذار شده کنار بکشید. اجازه دهید دیگران مسئولیت‌های خود را به عهده بگیرند و حتی شکست بخورند. گاهی اوقات افراد باید با نتایج و عواقب تصمیمات خود رو به رو شوند. به خاطر داشته باشید که شما مسئول تصمیات دیگران نیستید حتی اگر آن فرد فرزندتان باشد. همچنین بدانید که همه ما دارای قدرت تصمیم‌گیری هستیم که به ما امکان تعیین سرنوشت را می‌دهد. به عنوان یک پدر و مادر برای داشتن یک فرزند سالم اجازه دهید که فرزندتان در شرایط سخت قرارگیرد و برای حل آن تصمیم بگیرد و راه حل پیدا کند. مسئولیت حل مشکل آنها را به عهده نگیرید. این روند را در دیگر روابط خود به کار گیرید. اجازه دهید دیگران ارزش زندگی خود را درک کنند. زمانی‌که شما نقش نجات‌دهنده را به عهد می‌گیرید، به طور غیرمستقیم به طرف مقابل نشان می‌دهید که صلاحیت و توان حل مشکلات خود را ندارد.

5. از انجام مواردی همچون سرزنش‌ کردن، انتقاد کردن، متهم کردن، عیب‌جویی کردن، کنترل کردن، تهدید کردن، نصیحت کردن، حساس بودن، تحت تأثیر قرار گرفتن و بیش از حد واکنش نشان دادن خودداری کنید و روی "بی‌طرف بودن" تمرکز کنید. از خود بپرسید "چگونه می‌توانم موقعیتی که در آن قرار دارم را بهبود ببخشم؟"، "چگونه می‌توانم آرامش خود را حفظ کنم؟"  درصورتی‌که طرف مقابل نمی‌خواهد یا قادر نیست یک تعامل سالم را با شما داشته باشد حدالامکان تا قرار گرفتن در زمان بهتر خود را از او دور نگه دارید و با او رو به رو نشوید.

6. کلمه اختصاری FOG که نمایانگر سه کلمه ترس (Fear)، اجبار (Obligation) و گناه (Guilt) می‌باشد را به خاطر بسپارید. تجربه کردن هر یک از این حس‌ها در یک رابطه مهم به طور مداوم بدین معناست که فرد مقابل فردی آزار دهنده است. شما باید از FOG دوری کنید. اجازه ندهید که دیگران شما را فریب دهند. از سوی دیگر اگر در یک تعامل حس ترس، اجبار یا گناه را در طرف مقابل ایجاد می‌کنید، شما یک آزاردهنده یا فریب‌دهنده هستید و از سلامت عاطفی برخوردار نیستید. مستقل و راستگو باشید و عزت نفس خود را حفظ کنید.  

7. تا زمانی‌که فرد به اعتیاد فعال و سوء مصرف مواد دچار باشد، برقراری یک تعامل سالم امکان‌پذیر نیست. درصورتی‌که فرد روند ترک مصرف الکل را پیش بگیرد رفتارهای آگاهانه‌ای خواهد داشت، همچنین اگر فرد مبتلا به سوء مصرف در روند ترک قرار گیرد از افراد مرتبط کمک می‌گیرد و با تعمل و تفکر بیشتری رفتار می‌کند. اگر طرف مقابل شما از سلامت روان برخوردار نباشد نمی‌توانید یک رابطه سالم و موفق داشته باشید. بهترین کار تمرکز روی رشد احساسی خودتان است. به خاطر داشته باشید بهبود یافتن و بازگشت به شرایط قبل مختص افرادی است که عمیقاً خواهان آن هستند نه افرادی که به آن نیاز دارند.